En temel besin maddelerinden biri olan sütün fiyatı, dünyada ve Türkiye'de son yılların en düşük seviyesini görse de bazı hayvanlardan elde edilen sütün fiyatı adeta neredeyse pırlanta ya da platin ve altın fiyatıyla yarışır hale geldi…

Süt yüksek protein, kalsiyum, fosfor, D vitamini gibi besin değerleriyle başta çocuklar, hamileler, emzirenler ve yaşlılar olmak üzere 7'den 70'e herkes için vazgeçilmez bir besin kaynağı.

İnek, keçi, koyun, manda, at, eşek ve deveden elde edilen sütün içeriği, türüne göre farklılık gösteriyor.

Türkiye'de süt ihtiyacının yüzde 91'inden fazlası inek sütünden karşılanıyor. Şu anda bunun büyükşehirlerde yüzde 77’si, küçük çaplı kentlerde ise yüzde 55’i pastörize ambalajlı süt,  kalanı ise klasik mahalle sütçülerinden…

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, ticari işletmeler tarafından geçen yıl 8 milyon 937 bin 141 ton inek sütü toplandı. 2015 yılında 41 bin 141 ton koyun sütü, 56 bin 286 ton keçi sütü, bin 335 ton da manda sütü elde edildi.

İçme sütü olarak kullanılan taze inek sütünün litre fiyatı yerleşim yerlerine göre ufak çaplı değişiklikler gösterse de ortalama 2,5-3,5 lira arasında değişen fiyatlarla tüketiciye sunuluyor.

Bazı zincir marketlerde ise, bu fiyat 1,75-1,90 arasında seyrediyor…

Organik olarak satılan paket inek sütünün litre fiyatı ise marketlerde 7 liraya kadar çıkabiliyor ki, aslında bu rakam markaya veriliyor…

Koyun, keçi ve manda sayısına bağlı olarak bu hayvanlardan elde edilen süt de üretimin çok küçük bir kısmını oluşturuyor. Bu hayvanlardan sağlanan süt daha çok yoğurt ve peynir yapımında kullanılıyor.

Koyun-keçi ve manda sütü market raflarında litre fiyatı ortalama 8-12 lira arasında değişen rakamlarla satılıyor.

Antalya Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Zeliha Öztürk, Antalya bölgesinde koyun ve keçiciliğin yüzde 98'inin göçebe olarak yapıldığını söyledi. Bölgede yaklaşık 1 milyon 300 bin küçükbaş hayvan varlığı bulunduğunu belirten Öztürk, "Bir koyun veya keçi günlük 1-3 litre arasında süt verir. Üreticilerimizin çok küçük bir kısmı sütü ticari işletmelere satıyor. Süt genellikle yoğurt ve peynir yapımında kullanılıyor." Açıklamasında bulundu…

Manavgat ilçesinde bulunan çiftliğinde yaklaşık 300 mandası bulunan Yılmaz Sezer de manda yetiştirmenin oldukça zor olduğunu ifade ederek, "En iyi manda günlük 5-6 litre süt verir. Biz neslin üremesi için yavruyu 3 ay emzirtiyoruz, yavrudan sütü kısmıyoruz. Yurtdışından gelen mandaların genleriyle oynanmış durumda. Yavru doğar doğmaz annenin yanında bir gün bırakılıyor, ondan sonra inek anneye veriliyor. İneğin sütünü emen hayvan da uysallaşıyor, bu da sütün kalitesini düşürüyor." İfadelerini kullandı…

Sezer, manda sütünün çok az bir kısmını sattıklarını, önemli bir kısmını peynir, yoğurt ve kaymak yapımında kullandıklarını vurguladı…

Son yıllarda bazı araştırmalar ve haberlerin de etkisiyle tüketicilerin ilgisini çeken, ancak Türkiye'de bulunması oldukça zor olan deve sütünün litresi ortalama 50 liradan, at ve eşek sütünün litresi ise 80-100 liradan alıcı buluyor.

Antalya'da eşek çiftliği bulunan Mehmet Ali Yalçın, bir eşekten günlük en fazla yarım litre süt alınabildiğini söylerken, aslında fiyatın nden pahalı olduğunu da, klasik bir ekonomi kuralı ile anlatmış oluyor…

Eşek sütünü litresi 80-100 liradan sattığını ve özel kaplar içinde Türkiye'nin her yerine gönderdiklerini anlatan Yalçın, "Yurt dışından da talep var, fakat nakliye sorunu nedeniyle gönderemiyoruz. Şu anda Yunanistan ile görüşme halindeyiz." şeklinde konuştu.

At sütünün yaraları iyileştirmeye, bağırsakları temizlemeye, astım ve bronşite iyi geldiği, deve sütünün B ve C vitaminleri açısından oldukça iyi olduğu, yüksek omega-3 içeren, şeker ve protein açısından anne sütüne çok yakın eşek sütünün ise cilt hastalıklarına iyi geldiği ve bazı kanser türleriyle mücadeleye destek verdiği ileri sürülüyor…

Peki sanayileşen sütlü tatlıda durum ne?

Aslında Türk tüketicisi, hali hazırda sütlü tatlının yüzde 80’ini evde yapıyor, yüzde 14 pastanelerden, yüzde 6’sını ise marketlerdeki  hazır paketlerden yiyor…

Evde en fazla muhallebi, su muhallebisi ve sütlaç yapıyıren, pastanelerden daha çok keşkül, kazan dibi ve tavuk göğsü yeniliyor…

Marketlerdeki hazır sütlü tatlılarda ise, profetirol, krem şokola yani supangles ve sakızlı muhallebiye ilgi ve talep var.